ព័ត៌មានដើម្បីជួយលោកអ្នក និងក្រុមគ្រួសារអ្នកក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃដោយសុភមង្គល និងសុខភាពល្អ
អាចហៅផងដែរថា អ៊ិនកូវី ២០១៩ ឬវីរុសកូរ៉ូណាថ្មី ២០១៩
ពាក្យថា “មេរោគកូរ៉ូណា” ផ្សំឡើងមកពីពាក្យ “មេរោគ” និង “កូរ៉ូណា” ដែលជាភាសាឡាតាំងមានន័យថា “កម្រងផ្កា ឬមកុដ”។ គេអាចកំណត់លក្ខណ:សម្គាល់របស់មេរោគនេះបានតាមរយ:បន្លាស្រួចៗព័ទ្ធជុំវិញនៅលើផ្ទៃខាងក្រៅរបស់វា ហើយមេរោគនេះស្ថិតនៅក្នុងក្រុមគ្រួសារមេរោគដ៏ធំមួយដែលអាចបង្កជំងឺដល់មនុស្ស និងសត្វបាន។ មេរោគមួយចំនួននៃគ្រួសារមេរោគកូរ៉ូណា អាចបង្កឱ្យមនុស្សមានរោគផ្លូវដង្ហើមពីជំងឺផ្ដាសាយធម្មតារហូតដល់ជំងឺធ្ងន់ធ្ងរជាច្រើនទៀត ដូចជាជំងឺរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមម៊ឺស (MERS) និងជំងឺរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមសារ (SARS)។
មេរោគដែលគេរកឃើញថ្មីបំផុតមួយនៅក្នុងគ្រួសារមេរោគកូរ៉ូណា គឺត្រូវបានគេដឹងថាបង្កឱ្យមានជំងឺកូវីដ១៩ ដែលជាជំងឺមួយប៉ះពាល់ដល់សួត និងផ្លូវដង្ហើមរបស់មនុស្ស។ មេរោគនេះអាចរីករាលដាលជាចម្បងតាមរយៈតំណក់ទឹកមាត់ នៅពេលអ្នកដែលឆ្លងជំងឺនិយាយ ក្អក ឬកណ្ដាស់។
ការឆ្លងមេរោគកូរ៉ូណាភាគច្រើននឹងអាចបង្កទៅជាជំងឺផ្លូវដង្ហើមដែលមានលក្ខណ:ស្រាល និងមធ្យម ហើយអាចជាសះស្បើយឡើងវិញដោយមិនចាំបាច់ត្រូវការទទួលការព្យាបាលពិសេសពីមន្ទីរពេទ្យឡើយ។ រោគសញ្ញាទូទៅនៃជំងឺកូវីដ១៩ គឺគ្រុនក្តៅ ក្អកស្ងួត និងអស់កម្លាំង។ អ្នកជំងឺខ្លះក៏អាចមានអាការៈឈឺចុកចាប់រាងកាយ តឹងច្រមុះ ឈឺបំពង់ក ឬរាកផងដែរ។ រោគសញ្ញាទាំងនេះភាគច្រើនមានលក្ខណ:ស្រាល ហើយលេចចេញបន្តិចម្តងៗ។ មនុស្សខ្លះទៀតដែលឆ្លងមេរោគនេះ លេចចេញតែរោគសញ្ញាស្រាលប៉ុណ្ណោះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បុគ្គលគ្រប់រូបសុទ្ធតែអាចធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់ដោយសារការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ ជាពិសេសទៅទៀតនោះ សូម្បីតែអ្នកដែលមានរោគសញ្ញាស្រាលក៏អាចចម្លងមេរោគនេះទៅអ្នកដទៃបានយ៉ាងរហ័សផងដែរ។ ដូច្នេះ មនុស្សគ្រប់វ័យទាំងអស់ដែលមានអាការ:គ្រុនក្តៅ ក្អក និងពិបាកដកដង្ហើម គួរតែស្វែងរកការធ្វើតេស្ដ និងការព្យាបាលជាបន្ទាន់។
ដូចគ្នាទៅនឹងជំងឺផ្លូវដង្ហើមផ្សេងៗដូចជាជំងឺផ្ដាសាយធំ ឬផ្ដាសាយទូទៅ ការចាត់វិធានការទៅលើសុខុមាលភាពសាធារណៈពិតជាមានសារសំខាន់ណាស់ក្នុងការបន្ថយការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ ហើយវិធានការទាំងនេះរួមមាន៖
រហូតមកដល់ពេលនេះ យើងពុំទាន់មានវ៉ាក់សាំងការពារ ហើយក៏ពុំមានថ្នាំព្យាបាលមេរោគនេះឱ្យជាសះស្បើយនៅឡើយនោះទេ។ អ្នកឆ្លងដែលមានអាការៈស្រាល គឺអាចសម្រាកព្យាបាលដោយខ្លួនឯងនៅផ្ទះបាន ហើយចំណែកឯអ្នកឆ្លងដែលមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរ ត្រូវសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យដើម្បីទទួលការថែទាំ និងការសង្គ្រោះជីវិតចាំបាច់រហូតដល់អាចជាសះស្បើយឡើងវិញ។ អ្នកជំងឺដែលមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរភាគច្រើនអាចជាសះស្បើយ ដោយសារការយកចិត្តទុកដាក់ថែទាំចាំបាច់បែបនេះពីមន្ទីរពេទ្យ។
វ៉ាក់សាំងការពារ និងថ្នាំដែលមានសក្ដានុពលមួយចំនួនក្នុងការព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ គឺកំពុងត្រូវបានគេធ្វើការស្រាវជ្រាវនៅឡើយ។ វ៉ាក់សាំង និងថ្នាំទាំងនោះកំពុងត្រូវបានគេសាកល្បងប្រើប្រាស់នៅបណ្តាប្រទេសជាច្រើន ហើយអង្គការពិភពលោកមួយចំនួនដូចជាអង្គការសុខភាពពិភពលោក ក៏កំពុងសម្របសម្រួលកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដល់ការបង្កើតវ៉ាក់សាំង និងថ្នាំព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ នេះផងដែរ៕
នៅចុងខែមេសា នេះ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានលើកឡើងពីការបាញ់ថ្នាំសម្លាប់មេរោគចូលក្នុងខ្លួនមនុស្សដែលអាចជួយសម្លាប់មេរោគកូរ៉ូណាបាន។
នេះគឺជាការឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរមួយចំនួនដែលបានលើកឡើងជាញឹកញាប់ពីទំនាក់ទំនងរវាងជំងឺបេះដូង និងជំងឺកូវីដ១៩។
ការបើកចិត្តឱ្យទូលាយក្នុងការទទួលយក និងការបង្ហាញក្តីអាណិតស្រឡាញ់ពីសំណាក់ក្រុមគ្រួសារ អ្នកជុំវិញខ្លួន និងជាពិសេសសង្គមទាំងមូល គឺជាសំណូមពរ និងក្តីសង្ឃឹមដ៏មានតម្លៃរបស់សហគមន៍អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា។
ឈ្វេងយល់អំពីកម្មវិធីប្រើប្រាស់អនឡាញផ្សេងៗដើម្បីទទួលបានបទពិសោធន៍ល្អប្រសើរជាងមុនពីការធ្វើការពីផ្ទះដែលល្អ និងស័ក្តិសមនឹងអ្នក។
ការទទួលទានភេសជ្ជៈប៉ូវកម្លាំងដោយពុំបានពិចារណាគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ អាចផ្តល់ផលអវិជ្ជមានជាច្រើនដល់សុខភាពរបស់អ្នក។
ត្រួតពិនិត្យការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតរបស់កូនៗរបស់អ្នក និងយល់ដឹងពីរបៀបរក្សាសុវត្ថិភាពរបស់ពួកគេនៅលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត។
នេះគឺជាការឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរមួយចំនួនដែលបានលើកឡើងជាញឹកញាប់ពីការមានផ្ទៃពោះក្នុងអំឡុងពេលជំងឺកូវីដ១៩។
កញ្ញា នូ សុភាម៉ានី៖ «ខ្ញុំពេលខ្លះចូលចិត្តញាក់ស្មា ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថាវាជាទម្លាប់ និងស្តាយ (Style) របស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំមិនគិតថាវាជា តិក (a tic) ឬភាពមិនប្រក្រតីសរីរាង្គ ឬជំងឺថររែត (Tourette) នោះទេ»។
ក្នុងអំឡុងពេលនៃការផ្ទុះឡើងដំបូងនៃមេរោគកូរ៉ូណា មានរបាយការណ៍ជាច្រើនដែលបង្ហាញពីការខ្វែងគំនិតលើប្រសិទ្ធភាពនៃការប្រើប្រាស់ម៉ាស់ បានធ្វើឱ្យមានភាពលំបាកដល់មនុស្សនៅជុំវិញពិភពលោកក្នុងការសម្រេចចិត្ត ថាតើគួរតែពាក់ម៉ាស់ដែរឬទេ។
បណ្ដាញសង្គមបានក្លាយជាវេទិកាដ៏ធំបំផុតមួយសម្រាប់ការចែករំលែកព័ត៌មាននៅជុំវិញពិភពលោក។ តើកម្រិតចំណង់ប្រើប្រាស់បែបណាដែលគេសន្មតថាជ្រុលហួសហេតុពេក?
ការធ្វើលំហាត់ប្រាណរាងកាយឱ្យស័ក្តិសមទៅនឹងវ័យ និងសុខភាពរាងកាយរបស់អ្នក មានសារសំខាន់ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រាកដថា វាពិតជាអាចជួយផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់សុខភាពអ្នក។
កញ្ញា កែវ គូនីឡា៖ «វាមានភាពងាយស្រួលក្នុងការឃើញភាពជោគជ័យរបស់នរណាម្នាក់ ក៏ប៉ុន្តែយើងមិនបានដឹងថា មុននឹងបានជោគជ័យ មិនដឹងថាគេបរាជ័យប៉ុន្មានដងមកទេ»។
