រលកនយោបាយអង្រួនបឹងទន្លេសាប និងបង្ខំឱ្យអ្នកនេសាទបង្វែរសំណាញ់ជីវភាព
ចំនួនត្រីនៅបឹងទន្លេសាបធ្លាក់ចុះបង្កផលប៉ះពាល់ជារួម ដល់សហគមន៍នេសាទ
Anton L. Delgado
20/01/2023
សុខុមាលភាព
ព័ត៌មានដើម្បីជួយលោកអ្នក និងក្រុមគ្រួសារអ្នកក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃដោយសុភមង្គល និងសុខភាពល្អ
Coronavirus (COVID‑19)
អាចហៅផងដែរថា អ៊ិនកូវី ២០១៩ ឬវីរុសកូរ៉ូណាថ្មី ២០១៩
ពាក្យថា “មេរោគកូរ៉ូណា” ផ្សំឡើងមកពីពាក្យ “មេរោគ” និង “កូរ៉ូណា” ដែលជាភាសាឡាតាំងមានន័យថា “កម្រងផ្កា ឬមកុដ”។ គេអាចកំណត់លក្ខណ:សម្គាល់របស់មេរោគនេះបានតាមរយ:បន្លាស្រួចៗព័ទ្ធជុំវិញនៅលើផ្ទៃខាងក្រៅរបស់វា ហើយមេរោគនេះស្ថិតនៅក្នុងក្រុមគ្រួសារមេរោគដ៏ធំមួយដែលអាចបង្កជំងឺដល់មនុស្ស និងសត្វបាន។ មេរោគមួយចំនួននៃគ្រួសារមេរោគកូរ៉ូណា អាចបង្កឱ្យមនុស្សមានរោគផ្លូវដង្ហើមពីជំងឺផ្ដាសាយធម្មតារហូតដល់ជំងឺធ្ងន់ធ្ងរជាច្រើនទៀត ដូចជាជំងឺរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមម៊ឺស (MERS) និងជំងឺរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមសារ (SARS)។
មេរោគដែលគេរកឃើញថ្មីបំផុតមួយនៅក្នុងគ្រួសារមេរោគកូរ៉ូណា គឺត្រូវបានគេដឹងថាបង្កឱ្យមានជំងឺកូវីដ១៩ ដែលជាជំងឺមួយប៉ះពាល់ដល់សួត និងផ្លូវដង្ហើមរបស់មនុស្ស។ មេរោគនេះអាចរីករាលដាលជាចម្បងតាមរយៈតំណក់ទឹកមាត់ នៅពេលអ្នកដែលឆ្លងជំងឺនិយាយ ក្អក ឬកណ្ដាស់។
ការឆ្លងមេរោគកូរ៉ូណាភាគច្រើននឹងអាចបង្កទៅជាជំងឺផ្លូវដង្ហើមដែលមានលក្ខណ:ស្រាល និងមធ្យម ហើយអាចជាសះស្បើយឡើងវិញដោយមិនចាំបាច់ត្រូវការទទួលការព្យាបាលពិសេសពីមន្ទីរពេទ្យឡើយ។ រោគសញ្ញាទូទៅនៃជំងឺកូវីដ១៩ គឺគ្រុនក្តៅ ក្អកស្ងួត និងអស់កម្លាំង។ អ្នកជំងឺខ្លះក៏អាចមានអាការៈឈឺចុកចាប់រាងកាយ តឹងច្រមុះ ឈឺបំពង់ក ឬរាកផងដែរ។ រោគសញ្ញាទាំងនេះភាគច្រើនមានលក្ខណ:ស្រាល ហើយលេចចេញបន្តិចម្តងៗ។ មនុស្សខ្លះទៀតដែលឆ្លងមេរោគនេះ លេចចេញតែរោគសញ្ញាស្រាលប៉ុណ្ណោះ។
- មនុស្សភាគច្រើន (ប្រហែល ៨០%) បានជាសះស្បើយពីជំងឺនេះដោយពុំចាំបាច់ទទួលការព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យ
- មនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្ស ៥នាក់ដែលបានឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ អាចវិវឌ្ឍទៅជាអាការៈធ្ងន់ធ្ងរ ហើយពិបាកដកដង្ហើម
- មនុស្សវ័យចំណាស់ និងអ្នកដែលកំពុងមានជំងឺមួយចំនួនដូចជាជំងឺលើសឈាម បញ្ហាបេះដូង និងសួត ជំងឺទឹកនោមផ្អែម ឬជំងឺមហារីក គឺមានហានិភ័យខ្ពស់ក្នុងការវិវឌ្ឍទៅជាអាការ:ធ្ងន់ធ្ងរក្រោយពីការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បុគ្គលគ្រប់រូបសុទ្ធតែអាចធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់ដោយសារការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ ជាពិសេសទៅទៀតនោះ សូម្បីតែអ្នកដែលមានរោគសញ្ញាស្រាលក៏អាចចម្លងមេរោគនេះទៅអ្នកដទៃបានយ៉ាងរហ័សផងដែរ។ ដូច្នេះ មនុស្សគ្រប់វ័យទាំងអស់ដែលមានអាការ:គ្រុនក្តៅ ក្អក និងពិបាកដកដង្ហើម គួរតែស្វែងរកការធ្វើតេស្ដ និងការព្យាបាលជាបន្ទាន់។
ដូចគ្នាទៅនឹងជំងឺផ្លូវដង្ហើមផ្សេងៗដូចជាជំងឺផ្ដាសាយធំ ឬផ្ដាសាយទូទៅ ការចាត់វិធានការទៅលើសុខុមាលភាពសាធារណៈពិតជាមានសារសំខាន់ណាស់ក្នុងការបន្ថយការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ ហើយវិធានការទាំងនេះរួមមាន៖
- ត្រូវនៅផ្ទះប្រសិនបើឈឺ
- ពាក់ម៉ាស់ដើម្បីការពារខ្លួនអ្នក និងអ្នកដទៃ
- គ្របមាត់ និងច្រមុះរបស់អ្នកជាមួយនឹងក្រដាសជូតមាត់ ឬបែរមុខចេញនៅពេលក្អក ឬកណ្ដាស់ រួចបោះចោលក្រដាសជូតមាត់ដែលប្រើរួចក្នុងធុងសំរាម
- លាងដៃឱ្យបានញឹកញាប់ជាមួយសាប៊ូ និងទឹក
- សម្អាតផ្ទៃ និងវត្ថុដែលប៉ះពាល់ញឹកញាប់
- រក្សាចម្ងាយយ៉ាងហោចណាស់ ២-៤ម៉ែត្រពីអ្នកដទៃ
រហូតមកដល់ពេលនេះ យើងពុំទាន់មានវ៉ាក់សាំងការពារ ហើយក៏ពុំមានថ្នាំព្យាបាលមេរោគនេះឱ្យជាសះស្បើយនៅឡើយនោះទេ។ អ្នកឆ្លងដែលមានអាការៈស្រាល គឺអាចសម្រាកព្យាបាលដោយខ្លួនឯងនៅផ្ទះបាន ហើយចំណែកឯអ្នកឆ្លងដែលមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរ ត្រូវសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យដើម្បីទទួលការថែទាំ និងការសង្គ្រោះជីវិតចាំបាច់រហូតដល់អាចជាសះស្បើយឡើងវិញ។ អ្នកជំងឺដែលមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរភាគច្រើនអាចជាសះស្បើយ ដោយសារការយកចិត្តទុកដាក់ថែទាំចាំបាច់បែបនេះពីមន្ទីរពេទ្យ។
វ៉ាក់សាំងការពារ និងថ្នាំដែលមានសក្ដានុពលមួយចំនួនក្នុងការព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ គឺកំពុងត្រូវបានគេធ្វើការស្រាវជ្រាវនៅឡើយ។ វ៉ាក់សាំង និងថ្នាំទាំងនោះកំពុងត្រូវបានគេសាកល្បងប្រើប្រាស់នៅបណ្តាប្រទេសជាច្រើន ហើយអង្គការពិភពលោកមួយចំនួនដូចជាអង្គការសុខភាពពិភពលោក ក៏កំពុងសម្របសម្រួលកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដល់ការបង្កើតវ៉ាក់សាំង និងថ្នាំព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ នេះផងដែរ៕
ខួប៣០ឆ្នាំ នៃវិទ្យាស្ថាន CDRI ៖ កិច្ចសន្ទនាពិសេសជាមួយ លោកស្រីអគ្គនាយិកា បណ្ឌិត អេង នេត្រា
Southeast Asia Globe បានធ្វើបទសម្ភាសន៍ពិសេស ជាមួយលោកស្រីអគ្គនាយិកា នៃវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវវ័យចំណាស់នេះ ខណៈដែលពួកគេបន្តការរចនាគោលនយោបាយ និងការអភិវឌ្ឍ នៅក្នុងតំបន់
Focus team
10/01/2023
ស្វាក្ដាមតូចតូច ធ្លាក់ក្នុងអាជីវកម្មជួញដូរខ្នាតធំនៅកម្ពុជា
កសិដ្ឋានស្វាក្តាមអង្រួនទីផ្សារអន្តរជាតិ ខណៈអ្នកធ្វើប្លុកមានចំណូលពីវីដេអូសត្វស្វា
Anton L. Delgado
22/12/2022
មន្ត្រីកម្ពុជាត្រូវបានឃាត់ខ្លួនទាក់ទងនឹងរឿងជួញដូរសត្វព្រៃ ជា «ការពញ្ញាក់» នៅក្នុងវិស័យជួញដូរវានរសត្វ
ក្នុងដំណើរទៅកាន់កិច្ចប្រជុំស្តីពីការការពារប្រភេទសត្វដែលរងការគំរាមកំហែង មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលម្នាក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនពីបទរត់ពន្ធសត្វស្វាដែលជិតផុតពូជ ដែលនេះក្លាយជាសំណួរ ទៅលើឧស្សាហកម្មបង្កាត់ពូជរបស់កម្ពុជា។
Anton L. Delgado
23/11/2022
ធើ្វម៉េចទើបគំនិតអាចក្លាយជាការពិតបាន?
ការចេះប្រើប្រាស់គំនិតរបស់អ្នកឱ្យក្លាយទៅជាការពិតគឺជាគន្លឹះសំខាន់ដែលអាចជួយឱ្យ អ្នកអាចសម្រេច គោលដៅ ក្នុងជីវិត និងចូលរួមដោះស្រាយរាល់នូវបញ្ហាផ្សេងៗនៅចំពោះមុខ។
Focus team
18/11/2022
គន្លឹះក្នុងការនិយាយទៅកាន់អ្នកដទៃជាលើកដំបូង
ការយល់ច្បាស់ពីរបៀបនិយាយទៅកាន់អ្នកដទៃ អាចជួយអ្នកមានភាពងាយស្រួលក្នុង ការប្រាស្រ័យទាក់ទងទៅកាន់មនុស្សជុំវិញខ្លួន។ មិនថានៅក្នុងជីវិតរបស់យើងមិនថានៅសាលា កន្លែងធ្វើការ ឬចូលរួមសកម្មភាពសង្គមណាមួយឡើយ យើងតែងជួបមនុស្សថ្មីៗជាច្រើន ដែលយើងមិនធ្លាប់ស្គាល់ពីមុនមក។
Focus team
03/11/2022
ព្រៃឥតសូរសព្ទ៖ ក្រុមអ្នកអភិរក្សខ្នះខ្នែងសង់ «ខ្សែបន្ទាត់ការពារចុងក្រោយ» សង្គ្រោះសត្វព្រៃនៅកម្ពុជា
«លេណដ្ឋាន» ក្លាយជាចំនុចកណ្ដាល នៃផលប៉ៈពាល់បរិស្ថាន និងការការពារសត្វព្រៃ។
Focus team
28/10/2022
ព្រៃឥតសូរសព្ទ៖ អាជីវកម្មសត្វព្រៃ ក្រោយជំងឺរាតត្បាត គំរាមកំហែងដល់សុខភាពមនុស្ស និងព្រៃឈើ
ខណៈដែលការបរបាញ់សត្វ ត្រូវបានគេអនុវត្តជាយូរមកហើយនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ការកើនឡើងនៃសម្ពាធពាណិជ្ជកម្ម និងវិធីសាស្រ្តនៃការបរបាញ់ដែលចំណាយតិច កំពុងធ្វើឱ្យសត្វព្រៃបាត់បង់លឿនជាងការកកើត ដែលប៉ះពាល់ដល់សុខភាពមនុស្ស និងព្រៃឈើ។
Focus team
28/10/2022
តើធ្វើដូចម្តេចដើម្បីធ្វើឱ្យការផ្តល់មតិកែលម្អប្រសើរជាងមុន?
មតិកែលម្អគឺជាគន្លឹះនៃការអភិវឌ្ឍរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗក្នុងមជ្ឈដ្ឋានផ្សេងៗដូចជាក្នុងការសិក្សា កន្លែងការងារ និងជាពិសេសការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។ ដូច្នេះហើយ ទើបការផ្តល់មតិកែលម្អបានក្លាយជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់នៃជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ក្នុងគោលបំណងពង្រឹងសមត្ថភាព និងជំនាញ។
Focus team
06/10/2022
សន្និសីទចក្ខុវិស័យប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២២ «ការស្តារកម្ពុជាឡើងវិញ៖ ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយនិរន្តរភាព បន្ទាប់ពីវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩»
វិទ្យាស្ថានបណ្តុះបណ្តាល និងស្រាវជ្រាវដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា CDRI កំពុងបង្កើតដំណើរប្រកបដោយនិរន្តរភាព ឆ្ពោះទៅរកការស្តារឡើងវិញក្រោយជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩
Focus team
03/10/2022
ព្រះរាជាណាចក្រអច្ឆរិយៈ ៖ ការយល់ដឹង និងការគ្រប់គ្រង ធនធានធម្មជាតិរបស់ប្រទេសកម្ពុជា
អ្វីដែលសំខាន់សម្រាប់ការរស់រានមានជីវិត និងវឌ្ឍនភាពរបស់ប្រទេសណាមួយគឺ ការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិដែលទាមទារឱ្យមានយុទ្ធសាស្ត្រឆ្ពោះទៅមុខ ហើយមជ្ឈមណ្ឌលធនធានធម្មជាតិ និងបរិស្ថាន(CNRE) នៃវិទ្យាស្ថានបណ្តុះបណ្តាល និងស្រាវជ្រាវដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា CDRI នៅតែបន្តដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការវិភាគទិដ្ឋភាពធនធានធម្មជាតិ និងបរិស្ថាន ព្រមទាំងក្នុងការណែនាំអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ។
Focus team
29/09/2022
«គោព្រៃ» នៅកម្ពុជា ដង្ហើយហៅ ការអភិរក្ស
ខណះថនិកសត្វដែលជានិមិត្តរូបនៃប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានចាត់ទុកថាផុតពូជទៅហើយ អ្នកស្រាវជ្រាវមួយចំនួនសង្ឃឹមថាការប្រឹងប្រែងចុងក្រោយក្នុងការស្វែងរកទីជម្រករបស់គោព្រៃ អាចកំណត់ជោគវាសនា និងក្លាយជា «សារដាស់តឿន» ឲ្យមានការអភិរក្ស
Anton L. Delgado
23/09/2022
