ព័ត៌មានដើម្បីជួយលោកអ្នក និងក្រុមគ្រួសារអ្នកក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃដោយសុភមង្គល និងសុខភាពល្អ
អាចហៅផងដែរថា អ៊ិនកូវី ២០១៩ ឬវីរុសកូរ៉ូណាថ្មី ២០១៩
ពាក្យថា “មេរោគកូរ៉ូណា” ផ្សំឡើងមកពីពាក្យ “មេរោគ” និង “កូរ៉ូណា” ដែលជាភាសាឡាតាំងមានន័យថា “កម្រងផ្កា ឬមកុដ”។ គេអាចកំណត់លក្ខណ:សម្គាល់របស់មេរោគនេះបានតាមរយ:បន្លាស្រួចៗព័ទ្ធជុំវិញនៅលើផ្ទៃខាងក្រៅរបស់វា ហើយមេរោគនេះស្ថិតនៅក្នុងក្រុមគ្រួសារមេរោគដ៏ធំមួយដែលអាចបង្កជំងឺដល់មនុស្ស និងសត្វបាន។ មេរោគមួយចំនួននៃគ្រួសារមេរោគកូរ៉ូណា អាចបង្កឱ្យមនុស្សមានរោគផ្លូវដង្ហើមពីជំងឺផ្ដាសាយធម្មតារហូតដល់ជំងឺធ្ងន់ធ្ងរជាច្រើនទៀត ដូចជាជំងឺរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមម៊ឺស (MERS) និងជំងឺរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមសារ (SARS)។
មេរោគដែលគេរកឃើញថ្មីបំផុតមួយនៅក្នុងគ្រួសារមេរោគកូរ៉ូណា គឺត្រូវបានគេដឹងថាបង្កឱ្យមានជំងឺកូវីដ១៩ ដែលជាជំងឺមួយប៉ះពាល់ដល់សួត និងផ្លូវដង្ហើមរបស់មនុស្ស។ មេរោគនេះអាចរីករាលដាលជាចម្បងតាមរយៈតំណក់ទឹកមាត់ នៅពេលអ្នកដែលឆ្លងជំងឺនិយាយ ក្អក ឬកណ្ដាស់។
ការឆ្លងមេរោគកូរ៉ូណាភាគច្រើននឹងអាចបង្កទៅជាជំងឺផ្លូវដង្ហើមដែលមានលក្ខណ:ស្រាល និងមធ្យម ហើយអាចជាសះស្បើយឡើងវិញដោយមិនចាំបាច់ត្រូវការទទួលការព្យាបាលពិសេសពីមន្ទីរពេទ្យឡើយ។ រោគសញ្ញាទូទៅនៃជំងឺកូវីដ១៩ គឺគ្រុនក្តៅ ក្អកស្ងួត និងអស់កម្លាំង។ អ្នកជំងឺខ្លះក៏អាចមានអាការៈឈឺចុកចាប់រាងកាយ តឹងច្រមុះ ឈឺបំពង់ក ឬរាកផងដែរ។ រោគសញ្ញាទាំងនេះភាគច្រើនមានលក្ខណ:ស្រាល ហើយលេចចេញបន្តិចម្តងៗ។ មនុស្សខ្លះទៀតដែលឆ្លងមេរោគនេះ លេចចេញតែរោគសញ្ញាស្រាលប៉ុណ្ណោះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បុគ្គលគ្រប់រូបសុទ្ធតែអាចធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់ដោយសារការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ ជាពិសេសទៅទៀតនោះ សូម្បីតែអ្នកដែលមានរោគសញ្ញាស្រាលក៏អាចចម្លងមេរោគនេះទៅអ្នកដទៃបានយ៉ាងរហ័សផងដែរ។ ដូច្នេះ មនុស្សគ្រប់វ័យទាំងអស់ដែលមានអាការ:គ្រុនក្តៅ ក្អក និងពិបាកដកដង្ហើម គួរតែស្វែងរកការធ្វើតេស្ដ និងការព្យាបាលជាបន្ទាន់។
ដូចគ្នាទៅនឹងជំងឺផ្លូវដង្ហើមផ្សេងៗដូចជាជំងឺផ្ដាសាយធំ ឬផ្ដាសាយទូទៅ ការចាត់វិធានការទៅលើសុខុមាលភាពសាធារណៈពិតជាមានសារសំខាន់ណាស់ក្នុងការបន្ថយការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ ហើយវិធានការទាំងនេះរួមមាន៖
រហូតមកដល់ពេលនេះ យើងពុំទាន់មានវ៉ាក់សាំងការពារ ហើយក៏ពុំមានថ្នាំព្យាបាលមេរោគនេះឱ្យជាសះស្បើយនៅឡើយនោះទេ។ អ្នកឆ្លងដែលមានអាការៈស្រាល គឺអាចសម្រាកព្យាបាលដោយខ្លួនឯងនៅផ្ទះបាន ហើយចំណែកឯអ្នកឆ្លងដែលមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរ ត្រូវសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យដើម្បីទទួលការថែទាំ និងការសង្គ្រោះជីវិតចាំបាច់រហូតដល់អាចជាសះស្បើយឡើងវិញ។ អ្នកជំងឺដែលមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរភាគច្រើនអាចជាសះស្បើយ ដោយសារការយកចិត្តទុកដាក់ថែទាំចាំបាច់បែបនេះពីមន្ទីរពេទ្យ។
វ៉ាក់សាំងការពារ និងថ្នាំដែលមានសក្ដានុពលមួយចំនួនក្នុងការព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ គឺកំពុងត្រូវបានគេធ្វើការស្រាវជ្រាវនៅឡើយ។ វ៉ាក់សាំង និងថ្នាំទាំងនោះកំពុងត្រូវបានគេសាកល្បងប្រើប្រាស់នៅបណ្តាប្រទេសជាច្រើន ហើយអង្គការពិភពលោកមួយចំនួនដូចជាអង្គការសុខភាពពិភពលោក ក៏កំពុងសម្របសម្រួលកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដល់ការបង្កើតវ៉ាក់សាំង និងថ្នាំព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ នេះផងដែរ៕
ក្នុងសន្និសីទកាសែតមួយកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមេសា នេះ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ (Donald Trump) បានលើកឡើងនូវគំនិតមួយពីការប្រើប្រាស់កាំរស្មីពន្លឺយូវី (UV) ដើម្បីបង្ការការឆ្លង និងព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩។
ប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើនបានរក្សាអនាម័យដោយការលាងដៃនៅពេលមានវត្តមានរបស់ជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការរាលដាលនៃជំងឺនេះ។ ប្រជាជនមួយចំនួនថានឹងបន្តអនុវត្តការលាងដៃនេះ បើទោះជាកម្ពុជាអស់មានជំងឺកូវីដ១៩ក្តី។
ស្របពេលនៃការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ១៩នៅកម្ពុជា អ្នកឯកទេសផ្នែកសុខភាពផ្លូវចិត្តលើកឡើងថា ពលរដ្ឋឈ្វេងយល់ពីបញ្ហាសុខភាពផ្លូវចិត្តនៅកម្ពុជាមានការកើនឡើង ប៉ុន្តែថាបញ្ហានេះគួរតែទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់ និងធ្វើការពង្រីកវិសាលភាពឱ្យបានច្រើនជាងមុន។
ការរក្សាគម្លាតពីគ្នាមានន័យថា កាត់បន្ថយនូវការជួបជុំគ្នាក្នុងសង្គម និងគ្រួសារ ព្រមទាំងជៀសវាងនូវការប៉ះពាល់គ្នាដូចជាការចាប់ដៃ ឬការឱប ជាដើម ហើយត្រូវទុកចន្លោះឱ្យគ្នាយ៉ាងហោចណាស់ ២-៤ម៉ែត្រនៅទីសាធារណ:។
ការលាងសម្អាត និងការសម្លាប់មេរោគ៖ វិធីសម្អាតប្រចាំថ្ងៃសំខាន់ៗសម្រាប់និយោជក ម្ចាស់ហាង និងពេលមានអ្នកឈឺ។
អ្នកអាចរៀបចំផែនការ និងធ្វើការសម្រេចចិត្តក្នុងពេលនេះ ដើម្បីការពារខ្លួនអ្នក និងក្រុមគ្រួសារពីការរីករាលដាលដ៏អាក្រក់នៃជំងឺកូវីដ១៩ ដោយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវឥរិយាបថដូចខាងក្រោម៖
អនុវត្តតាមការណែនាំនេះដើម្បីការពារខ្លួនអ្នក និងអ្នកដទៃ ប្រសិនបើលោកអ្នកជាអ្នកមើលថែអ្នកជំងឺកូវីដ១៩ នៅតាមផ្ទះ។ ឈ្វេងយល់ថាអ្នកគួរធ្វើដូចម្តេចខ្លះនៅពេលនរណាម្នាក់បញ្ចេញរោគសញ្ញាកូវីដ១៩ ឬពេលដែលពួកគាត់ត្រូវបានរកឃើញថាមានផ្ទុកមេរោគ។
ក្នុងអំឡុងពេលនៃការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ១៩នេះ មនុស្សម្នាក៏កំពុងជួបនឹងបញ្ហាប្រឈមថ្មីមួយដែរនោះគឺ តើខ្លួនគេគួរចេញទៅខាងក្រៅដូចជា ទៅផ្សារ ទៅទិញថ្នាំពេទ្យ និងទៅធនាគារ ដើម្បីដកប្រាក់ ឬយ៉ាងណា?
យើងអាចយល់ដឹងពីជំងឺកូវីដបានយ៉ាងច្រើន តាមរយ:ការសិក្សាពីជំងឺសា (SARS-CoV-2) ដែលធ្លាប់បានកើតមានឡើងកន្លងមក។ យោងទៅតាមការសិក្សានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ជំងឺកូវីដ១៩ ត្រូវបានចម្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀតតាមរយៈការប៉ះពាល់ផ្ទាល់ទៅនឹងតំណក់ទឹកតូចៗដែលចេញមកពីប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើមរបស់អ្នកដែលមានផ្ទុកមេរោគនេះ ជាពិសេសបុគ្គលដែលមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធគ្នា (ឋិតនៅតិចជាង ២ម៉ែត្រពីគ្នា) ក៏ដូចជាការប៉ះផ្ទាល់ទៅលើផ្ទៃនៃវត្ថុនានាដែលមេរោគនេះនៅទំជាប់។
អ្នកជំនាញសុខភាពលើកទឹកចិត្តឱ្យសហគមន៍នីមួយៗរៀបចំផែនការដើម្បីរក្សាសុខភាពឲ្យបានរឹងមាំល្អ ជួយកាត់បន្ថយការប្រឈមនៃជំងឺក៏ដូចជាទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃជំងឺនេះ។ ការបង្កើតផែនការការពារនៅតាមគេហដ្ឋាននីមួយៗមានសារសំខាន់ណាស់ក្នុងការការពារខ្លួនអ្នក និងអ្នកនៅជុំវិញខ្លួនពីការផ្ទុះឡើងនៃជំងឺផ្លូវដង្ហើមដ៏សាហាវនេះ។
