ព័ត៌មានដើម្បីជួយលោកអ្នក និងក្រុមគ្រួសារអ្នកក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃដោយសុភមង្គល និងសុខភាពល្អ
អាចហៅផងដែរថា អ៊ិនកូវី ២០១៩ ឬវីរុសកូរ៉ូណាថ្មី ២០១៩
ពាក្យថា “មេរោគកូរ៉ូណា” ផ្សំឡើងមកពីពាក្យ “មេរោគ” និង “កូរ៉ូណា” ដែលជាភាសាឡាតាំងមានន័យថា “កម្រងផ្កា ឬមកុដ”។ គេអាចកំណត់លក្ខណ:សម្គាល់របស់មេរោគនេះបានតាមរយ:បន្លាស្រួចៗព័ទ្ធជុំវិញនៅលើផ្ទៃខាងក្រៅរបស់វា ហើយមេរោគនេះស្ថិតនៅក្នុងក្រុមគ្រួសារមេរោគដ៏ធំមួយដែលអាចបង្កជំងឺដល់មនុស្ស និងសត្វបាន។ មេរោគមួយចំនួននៃគ្រួសារមេរោគកូរ៉ូណា អាចបង្កឱ្យមនុស្សមានរោគផ្លូវដង្ហើមពីជំងឺផ្ដាសាយធម្មតារហូតដល់ជំងឺធ្ងន់ធ្ងរជាច្រើនទៀត ដូចជាជំងឺរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមម៊ឺស (MERS) និងជំងឺរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមសារ (SARS)។
មេរោគដែលគេរកឃើញថ្មីបំផុតមួយនៅក្នុងគ្រួសារមេរោគកូរ៉ូណា គឺត្រូវបានគេដឹងថាបង្កឱ្យមានជំងឺកូវីដ១៩ ដែលជាជំងឺមួយប៉ះពាល់ដល់សួត និងផ្លូវដង្ហើមរបស់មនុស្ស។ មេរោគនេះអាចរីករាលដាលជាចម្បងតាមរយៈតំណក់ទឹកមាត់ នៅពេលអ្នកដែលឆ្លងជំងឺនិយាយ ក្អក ឬកណ្ដាស់។
ការឆ្លងមេរោគកូរ៉ូណាភាគច្រើននឹងអាចបង្កទៅជាជំងឺផ្លូវដង្ហើមដែលមានលក្ខណ:ស្រាល និងមធ្យម ហើយអាចជាសះស្បើយឡើងវិញដោយមិនចាំបាច់ត្រូវការទទួលការព្យាបាលពិសេសពីមន្ទីរពេទ្យឡើយ។ រោគសញ្ញាទូទៅនៃជំងឺកូវីដ១៩ គឺគ្រុនក្តៅ ក្អកស្ងួត និងអស់កម្លាំង។ អ្នកជំងឺខ្លះក៏អាចមានអាការៈឈឺចុកចាប់រាងកាយ តឹងច្រមុះ ឈឺបំពង់ក ឬរាកផងដែរ។ រោគសញ្ញាទាំងនេះភាគច្រើនមានលក្ខណ:ស្រាល ហើយលេចចេញបន្តិចម្តងៗ។ មនុស្សខ្លះទៀតដែលឆ្លងមេរោគនេះ លេចចេញតែរោគសញ្ញាស្រាលប៉ុណ្ណោះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បុគ្គលគ្រប់រូបសុទ្ធតែអាចធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់ដោយសារការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ ជាពិសេសទៅទៀតនោះ សូម្បីតែអ្នកដែលមានរោគសញ្ញាស្រាលក៏អាចចម្លងមេរោគនេះទៅអ្នកដទៃបានយ៉ាងរហ័សផងដែរ។ ដូច្នេះ មនុស្សគ្រប់វ័យទាំងអស់ដែលមានអាការ:គ្រុនក្តៅ ក្អក និងពិបាកដកដង្ហើម គួរតែស្វែងរកការធ្វើតេស្ដ និងការព្យាបាលជាបន្ទាន់។
ដូចគ្នាទៅនឹងជំងឺផ្លូវដង្ហើមផ្សេងៗដូចជាជំងឺផ្ដាសាយធំ ឬផ្ដាសាយទូទៅ ការចាត់វិធានការទៅលើសុខុមាលភាពសាធារណៈពិតជាមានសារសំខាន់ណាស់ក្នុងការបន្ថយការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ ហើយវិធានការទាំងនេះរួមមាន៖
រហូតមកដល់ពេលនេះ យើងពុំទាន់មានវ៉ាក់សាំងការពារ ហើយក៏ពុំមានថ្នាំព្យាបាលមេរោគនេះឱ្យជាសះស្បើយនៅឡើយនោះទេ។ អ្នកឆ្លងដែលមានអាការៈស្រាល គឺអាចសម្រាកព្យាបាលដោយខ្លួនឯងនៅផ្ទះបាន ហើយចំណែកឯអ្នកឆ្លងដែលមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរ ត្រូវសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យដើម្បីទទួលការថែទាំ និងការសង្គ្រោះជីវិតចាំបាច់រហូតដល់អាចជាសះស្បើយឡើងវិញ។ អ្នកជំងឺដែលមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរភាគច្រើនអាចជាសះស្បើយ ដោយសារការយកចិត្តទុកដាក់ថែទាំចាំបាច់បែបនេះពីមន្ទីរពេទ្យ។
វ៉ាក់សាំងការពារ និងថ្នាំដែលមានសក្ដានុពលមួយចំនួនក្នុងការព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ គឺកំពុងត្រូវបានគេធ្វើការស្រាវជ្រាវនៅឡើយ។ វ៉ាក់សាំង និងថ្នាំទាំងនោះកំពុងត្រូវបានគេសាកល្បងប្រើប្រាស់នៅបណ្តាប្រទេសជាច្រើន ហើយអង្គការពិភពលោកមួយចំនួនដូចជាអង្គការសុខភាពពិភពលោក ក៏កំពុងសម្របសម្រួលកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដល់ការបង្កើតវ៉ាក់សាំង និងថ្នាំព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ នេះផងដែរ៕
ការស្គាល់ពីខ្លូនឯង អាចផ្តល់គុណសម្បត្តិជាច្រើនដល់ខ្លួនអ្នក។ ក្នុងនោះដែរ វាអាចជួយបន្ធូរបន្ថយភាពស្មុគស្មាញ និងស្ត្រេសបាន ពីព្រោះនៅពេលដែលអ្នកស្គាល់ពីអារម្មណ៍ខ្លួនឯង អ្នកអាចគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងបានល្អជាងមុន។ ភាគច្រើននៃបញ្ហា អាចបណ្តាលមកពីកត្តាក្រៅខ្លួន និងក្នុងខ្លួនរបស់អ្នកផ្ទាល់តែម្តង។
តើអ្វីទៅជាពែងរដូវ? តើអ្នកគួរដឹងអ្វីខ្លះ មុនពេលចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់?
តើអ្នកមានអារម្មណ៍តានតឹង ធុញថប់ និងមិនដឹងថាគួរចាប់ផ្ដើមធ្វើអ្វីមុននោះទេ ដោយសារ ការប្រែប្រួលដោយស្ថានភាពដោយមិនមានភាពប្រាកដប្រជា នៅមជ្ឈដ្ឋានជុំវិញខ្លួនអ្នក នាពេលថ្មីៗនេះ?
ការដាក់ខ្លួនឯងឱ្យនៅដាច់ដោយឡែករយៈពេល១៤ថ្ងៃ អាចកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃការឆ្លង និងចម្លងមេរោគកូវីដ១៩ ដែលលាក់មុខនេះបាន យ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព។
ការរើសអើងលើអ្នកឆ្លងមេរោគអេដស៍នៅបន្តមាននៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ តើកម្ពុជាមានវិធានការណ៍អ្វីខ្លះ ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងមេរោគអេដស៍?
តោះធ្វើតេស្តរកមេរោគអេដស៍ទាំងអស់គ្នា ប្រសិនបើអ្នកគិតថា ខ្លួនកំពុងប្រឈមខ្ពស់នឹងការឆ្លង។
តើការអភិវឌ្ឍវ៉ាក់សាំងប្រឆាំងកូវីដ១៩ ឈានដល់ដំណាក់កាលណាហើយ?
ការចងចាំរបស់មនុស្សអាចមានការប្រែប្រួលទៅតាម វ័យ និង សុខភាពខួរក្បាល។ ប៉ុន្តែចំណុចសំខាន់មួយ ដែលមនុស្សមួយចំនួនមិនបានគិតដល់ ឬស្ទើរតែមិនជឿថាមានតែម្តងនោះគឺ ឥទ្ធិពលនៃច្រកទ្វារ ឬដែលភាសាអង់គ្លេសត្រូវបានគេហៅថា The Doorway Effect។
ហេតុអ្វីបានជាពេលខ្លះ បុគ្គលមួយចំនួនលេចចេញនូវអារម្មណ៍ភ័យខ្លាំង ខឹងសម្បារ គេងមិនលក់ បញ្ចេញសកម្មភាពខុសធម្មតា ខ្លាចឡាន ឬទូក ខ្លាចភាពងងឹត ឬឃើញពណ៌មួយណាហើយ មានប្រតិកម្ម ហើយពេលខ្លះទៀត ជៀសវាងទៅកន្លែងណាមួយ។ តើអ្វីដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់មានប្រតិកម្មបែបនេះ?
ហ្សែនជាស្នូលនៃសភាវៈមានជីវិតទាំងអស់នៅលើផែនដី។ មនុស្សមានភ្នែកខៀវ សក់ខ្មៅ ច្រមុះធំ ជាដើម សុទ្ធតែជាលទ្ធផលនៃការរំលេចចេញរបស់ហែ្សន។ តើអ្នកដែលស្រម៉ៃដែរឬទេថា គេអាចកាត់តហ្សែន ដើម្បីទទួលបានតាមអ្វីដែលគេចង់បាន។ វិធីសាស្ត្រនេះ ត្រូវបានប្រើប្រាស់ទៅលើ បន្លែ ផ្លែឈើ និងរុក្ខជាតិមួយចំនួន នៅតាមបណ្ដាប្រទេសផ្សេងៗ។ តើអ្នកដឹងថា យើងប្រហែលជាកំពុងប្រើប្រាស់ផលិតផលទាំងនោះទេ?
ប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូចជាប្រទេសដទៃទៀតដែរ នៅពេលបច្ចុប្បន្ន ផ្ដោតចម្បងលើបញ្ហាសុវត្ថិភាពអាហារ និងអាហារូបត្ថម្ភ។ ប្រជាជនកម្ពុជា មានការព្រួយបារម្ភពីគុណភាពនៃអាហារ និងសារធាតុគីមី របស់ផលិតផលក្នុងស្រុក និងនាំចូល។ ការណ៍នេះ ធ្វើឱ្យមានការកើនឡើងនូវតម្រូវការផលិតផលសរីរាង្គ ដើម្បីធានាសុខភាព។ តើអ្នកអាចកត់សម្គាល់ពីផលិតផលសរីរាង្គដោយរបៀបណា?
ជំងឺមហារីកអាចកើតឡើងលើបុគ្គលគ្រប់គ្នា គ្រប់ពេលវេលា ដោយមិនប្រកាន់ វណ្ណៈ ពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរ និងប្រភេទនៃរូបរាងកាយឡើយ។ តើអ្នកគួរធ្វើបែបណា ដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃការកើតជំងឺមហារីក?
