ព័ត៌មានដើម្បីជួយលោកអ្នក និងក្រុមគ្រួសារអ្នកក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃដោយសុភមង្គល និងសុខភាពល្អ
អាចហៅផងដែរថា អ៊ិនកូវី ២០១៩ ឬវីរុសកូរ៉ូណាថ្មី ២០១៩
ពាក្យថា “មេរោគកូរ៉ូណា” ផ្សំឡើងមកពីពាក្យ “មេរោគ” និង “កូរ៉ូណា” ដែលជាភាសាឡាតាំងមានន័យថា “កម្រងផ្កា ឬមកុដ”។ គេអាចកំណត់លក្ខណ:សម្គាល់របស់មេរោគនេះបានតាមរយ:បន្លាស្រួចៗព័ទ្ធជុំវិញនៅលើផ្ទៃខាងក្រៅរបស់វា ហើយមេរោគនេះស្ថិតនៅក្នុងក្រុមគ្រួសារមេរោគដ៏ធំមួយដែលអាចបង្កជំងឺដល់មនុស្ស និងសត្វបាន។ មេរោគមួយចំនួននៃគ្រួសារមេរោគកូរ៉ូណា អាចបង្កឱ្យមនុស្សមានរោគផ្លូវដង្ហើមពីជំងឺផ្ដាសាយធម្មតារហូតដល់ជំងឺធ្ងន់ធ្ងរជាច្រើនទៀត ដូចជាជំងឺរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមម៊ឺស (MERS) និងជំងឺរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមសារ (SARS)។
មេរោគដែលគេរកឃើញថ្មីបំផុតមួយនៅក្នុងគ្រួសារមេរោគកូរ៉ូណា គឺត្រូវបានគេដឹងថាបង្កឱ្យមានជំងឺកូវីដ១៩ ដែលជាជំងឺមួយប៉ះពាល់ដល់សួត និងផ្លូវដង្ហើមរបស់មនុស្ស។ មេរោគនេះអាចរីករាលដាលជាចម្បងតាមរយៈតំណក់ទឹកមាត់ នៅពេលអ្នកដែលឆ្លងជំងឺនិយាយ ក្អក ឬកណ្ដាស់។
ការឆ្លងមេរោគកូរ៉ូណាភាគច្រើននឹងអាចបង្កទៅជាជំងឺផ្លូវដង្ហើមដែលមានលក្ខណ:ស្រាល និងមធ្យម ហើយអាចជាសះស្បើយឡើងវិញដោយមិនចាំបាច់ត្រូវការទទួលការព្យាបាលពិសេសពីមន្ទីរពេទ្យឡើយ។ រោគសញ្ញាទូទៅនៃជំងឺកូវីដ១៩ គឺគ្រុនក្តៅ ក្អកស្ងួត និងអស់កម្លាំង។ អ្នកជំងឺខ្លះក៏អាចមានអាការៈឈឺចុកចាប់រាងកាយ តឹងច្រមុះ ឈឺបំពង់ក ឬរាកផងដែរ។ រោគសញ្ញាទាំងនេះភាគច្រើនមានលក្ខណ:ស្រាល ហើយលេចចេញបន្តិចម្តងៗ។ មនុស្សខ្លះទៀតដែលឆ្លងមេរោគនេះ លេចចេញតែរោគសញ្ញាស្រាលប៉ុណ្ណោះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បុគ្គលគ្រប់រូបសុទ្ធតែអាចធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់ដោយសារការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ ជាពិសេសទៅទៀតនោះ សូម្បីតែអ្នកដែលមានរោគសញ្ញាស្រាលក៏អាចចម្លងមេរោគនេះទៅអ្នកដទៃបានយ៉ាងរហ័សផងដែរ។ ដូច្នេះ មនុស្សគ្រប់វ័យទាំងអស់ដែលមានអាការ:គ្រុនក្តៅ ក្អក និងពិបាកដកដង្ហើម គួរតែស្វែងរកការធ្វើតេស្ដ និងការព្យាបាលជាបន្ទាន់។
ដូចគ្នាទៅនឹងជំងឺផ្លូវដង្ហើមផ្សេងៗដូចជាជំងឺផ្ដាសាយធំ ឬផ្ដាសាយទូទៅ ការចាត់វិធានការទៅលើសុខុមាលភាពសាធារណៈពិតជាមានសារសំខាន់ណាស់ក្នុងការបន្ថយការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ ហើយវិធានការទាំងនេះរួមមាន៖
រហូតមកដល់ពេលនេះ យើងពុំទាន់មានវ៉ាក់សាំងការពារ ហើយក៏ពុំមានថ្នាំព្យាបាលមេរោគនេះឱ្យជាសះស្បើយនៅឡើយនោះទេ។ អ្នកឆ្លងដែលមានអាការៈស្រាល គឺអាចសម្រាកព្យាបាលដោយខ្លួនឯងនៅផ្ទះបាន ហើយចំណែកឯអ្នកឆ្លងដែលមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរ ត្រូវសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យដើម្បីទទួលការថែទាំ និងការសង្គ្រោះជីវិតចាំបាច់រហូតដល់អាចជាសះស្បើយឡើងវិញ។ អ្នកជំងឺដែលមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរភាគច្រើនអាចជាសះស្បើយ ដោយសារការយកចិត្តទុកដាក់ថែទាំចាំបាច់បែបនេះពីមន្ទីរពេទ្យ។
វ៉ាក់សាំងការពារ និងថ្នាំដែលមានសក្ដានុពលមួយចំនួនក្នុងការព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ គឺកំពុងត្រូវបានគេធ្វើការស្រាវជ្រាវនៅឡើយ។ វ៉ាក់សាំង និងថ្នាំទាំងនោះកំពុងត្រូវបានគេសាកល្បងប្រើប្រាស់នៅបណ្តាប្រទេសជាច្រើន ហើយអង្គការពិភពលោកមួយចំនួនដូចជាអង្គការសុខភាពពិភពលោក ក៏កំពុងសម្របសម្រួលកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដល់ការបង្កើតវ៉ាក់សាំង និងថ្នាំព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ នេះផងដែរ៕
ការចងចាំរបស់មនុស្សអាចមានការប្រែប្រួលទៅតាម វ័យ និង សុខភាពខួរក្បាល។ ប៉ុន្តែចំណុចសំខាន់មួយ ដែលមនុស្សមួយចំនួនមិនបានគិតដល់ ឬស្ទើរតែមិនជឿថាមានតែម្តងនោះគឺ ឥទ្ធិពលនៃច្រកទ្វារ ឬដែលភាសាអង់គ្លេសត្រូវបានគេហៅថា The Doorway Effect។
ហេតុអ្វីបានជាពេលខ្លះ បុគ្គលមួយចំនួនលេចចេញនូវអារម្មណ៍ភ័យខ្លាំង ខឹងសម្បារ គេងមិនលក់ បញ្ចេញសកម្មភាពខុសធម្មតា ខ្លាចឡាន ឬទូក ខ្លាចភាពងងឹត ឬឃើញពណ៌មួយណាហើយ មានប្រតិកម្ម ហើយពេលខ្លះទៀត ជៀសវាងទៅកន្លែងណាមួយ។ តើអ្វីដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់មានប្រតិកម្មបែបនេះ?
បុគ្គលម្នាក់ៗប្រហែលជាធ្លាប់មានបទពិសោធន៍នៃការគេងមិនលក់ ដោយទាំងមិនដឹងខ្លួន។ ប្រសិនបើអ្នកមិនដែលជួបប្រទះបញ្ហាគេងមិនលក់ក៏ដោយ យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានសមាជិកគ្រួសារម្នាក់ ឬមិត្តភ័ក្ដិណាម្នាក់ដែលអ្នកស្គាល់ផងដែរ។
សិល្បករខ្មែរសហសម័យឯករាជ្យម្នាក់ ស្វែងរកចម្លើយលើចម្ងល់ពីអតីតកាល តាមរយៈស្នាដៃសិល្បៈរបស់ខ្លួន។
ម្ចាស់ជ័យលាភីនៅកម្ពុជា សម្រាប់កម្មវិធី She Loves Tech ២០២0 ធុរៈកិច្ចបង្កើតថ្មី “Smart Farm Assistance” ដឹកនាំដោយស្ត្រី បានប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យា ដើម្បីជួយសម្រួលការងារកសិកម្ម ដែលជាវិស័យស្នូលរបស់កម្ពុជា។
ហ្សែនជាស្នូលនៃសភាវៈមានជីវិតទាំងអស់នៅលើផែនដី។ មនុស្សមានភ្នែកខៀវ សក់ខ្មៅ ច្រមុះធំ ជាដើម សុទ្ធតែជាលទ្ធផលនៃការរំលេចចេញរបស់ហែ្សន។ តើអ្នកដែលស្រម៉ៃដែរឬទេថា គេអាចកាត់តហ្សែន ដើម្បីទទួលបានតាមអ្វីដែលគេចង់បាន។ វិធីសាស្ត្រនេះ ត្រូវបានប្រើប្រាស់ទៅលើ បន្លែ ផ្លែឈើ និងរុក្ខជាតិមួយចំនួន នៅតាមបណ្ដាប្រទេសផ្សេងៗ។ តើអ្នកដឹងថា យើងប្រហែលជាកំពុងប្រើប្រាស់ផលិតផលទាំងនោះទេ?
តើអ្នកធ្លាប់មានអារម្មណ៍ថា ខ្លួនឯងមានកម្ពស់ទាបពេក ឬខ្ពស់ពេក ស្លៀកពាក់អ្វីក៏មិនសម? ឬអ្នក ត្រូវបានគេសើចចំអក ដោយសារតែរូបរាងខាងក្រៅរបស់អ្នក? ហើយពេលខ្លះទៀត អ្នកក៏ធ្លាប់និយាយលេងសើច ឬរិះគន់ពីរូបរាងខាងក្រៅរបស់អ្នកដទៃ នៅពីក្រោយខ្នងគេដែរឬទេ?
ការទំនាក់ទំនងគ្នាតាមប្រព័ន្ធអុីនធឺណិត បានក្លាយជាវិធីសាមញ្ញ និងងាយស្រួលមួយសម្រាប់យុវជនជំនាន់ក្រោយ។ មនុស្សមួយចំនួន បានទាក់ទងគ្នាតាមប្រព័ន្ធឌីជីថល រហូតក្លាយជាដៃគូជីវិតនឹងគ្នា ហើយអ្នកខ្លះទៀតបានជួបនូវបញ្ហាមួយចំនួនផ្សេងៗទាក់ទងនឹង កេរ្តិ៍ឈ្មោះ សុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួន និងបញ្ហាផ្សេងៗទៀត។
តើយុវជនគួរពិចារណាលើអ្វីខ្លះពេលជ្រើសរើសមុខជំនាញសិក្សាថ្នាក់ឧត្តមសិក្សា?
ជាមួយនឹងជម្រើសដំណោះស្រាយដែលត្រឹមត្រូវ ភ្ជាប់ជាមួយនឹងទីផ្សារពាណិជ្ជកម្មនៅនឹងកន្លែងប្រកបដោយស្តង់ដារ និងយុទ្ធសាស្រ្តពង្រីកខ្លួនបានល្អ ក្រុមហ៊ុន Samanea បានជួយឱ្យដល់អាជីវកម្មនៅតំបន់អាស៊ី អាចរួចផុតពីការលិចលង់ដោយសារបញ្ហានៃជំងឺកូវីដ១៩ និង កាន់តែមានការរីកចម្រើនជួយឱ្យកត់សម្គាល់ថែមទាំងទៀតផង។
ប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូចជាប្រទេសដទៃទៀតដែរ នៅពេលបច្ចុប្បន្ន ផ្ដោតចម្បងលើបញ្ហាសុវត្ថិភាពអាហារ និងអាហារូបត្ថម្ភ។ ប្រជាជនកម្ពុជា មានការព្រួយបារម្ភពីគុណភាពនៃអាហារ និងសារធាតុគីមី របស់ផលិតផលក្នុងស្រុក និងនាំចូល។ ការណ៍នេះ ធ្វើឱ្យមានការកើនឡើងនូវតម្រូវការផលិតផលសរីរាង្គ ដើម្បីធានាសុខភាព។ តើអ្នកអាចកត់សម្គាល់ពីផលិតផលសរីរាង្គដោយរបៀបណា?
Focus បានជួបសម្ភាសន៍ជាមួយលោក Justin Helferich អគ្គនាយកប្រតិបត្តិនៃក្រុមហ៊ុន មេនូឡាយហ្វ៍ ខេមបូឌា ពិភាក្សាអំពីវិធីសាស្ត្រដែលល្អបំផុត ដើម្បីត្រៀមខ្លួនចំពោះហេតុការណ៍ដែលមិនបានរំពឹងទុក ដូចជាជំងឺកូវីដ១៩ និងការពារអ្វីដែលសំខាន់បំផុតសម្រាប់ខ្លួនអ្នក។
