ព័ត៌មានដើម្បីជួយលោកអ្នក និងក្រុមគ្រួសារអ្នកក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃដោយសុភមង្គល និងសុខភាពល្អ
អាចហៅផងដែរថា អ៊ិនកូវី ២០១៩ ឬវីរុសកូរ៉ូណាថ្មី ២០១៩
ពាក្យថា “មេរោគកូរ៉ូណា” ផ្សំឡើងមកពីពាក្យ “មេរោគ” និង “កូរ៉ូណា” ដែលជាភាសាឡាតាំងមានន័យថា “កម្រងផ្កា ឬមកុដ”។ គេអាចកំណត់លក្ខណ:សម្គាល់របស់មេរោគនេះបានតាមរយ:បន្លាស្រួចៗព័ទ្ធជុំវិញនៅលើផ្ទៃខាងក្រៅរបស់វា ហើយមេរោគនេះស្ថិតនៅក្នុងក្រុមគ្រួសារមេរោគដ៏ធំមួយដែលអាចបង្កជំងឺដល់មនុស្ស និងសត្វបាន។ មេរោគមួយចំនួននៃគ្រួសារមេរោគកូរ៉ូណា អាចបង្កឱ្យមនុស្សមានរោគផ្លូវដង្ហើមពីជំងឺផ្ដាសាយធម្មតារហូតដល់ជំងឺធ្ងន់ធ្ងរជាច្រើនទៀត ដូចជាជំងឺរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមម៊ឺស (MERS) និងជំងឺរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើមសារ (SARS)។
មេរោគដែលគេរកឃើញថ្មីបំផុតមួយនៅក្នុងគ្រួសារមេរោគកូរ៉ូណា គឺត្រូវបានគេដឹងថាបង្កឱ្យមានជំងឺកូវីដ១៩ ដែលជាជំងឺមួយប៉ះពាល់ដល់សួត និងផ្លូវដង្ហើមរបស់មនុស្ស។ មេរោគនេះអាចរីករាលដាលជាចម្បងតាមរយៈតំណក់ទឹកមាត់ នៅពេលអ្នកដែលឆ្លងជំងឺនិយាយ ក្អក ឬកណ្ដាស់។
ការឆ្លងមេរោគកូរ៉ូណាភាគច្រើននឹងអាចបង្កទៅជាជំងឺផ្លូវដង្ហើមដែលមានលក្ខណ:ស្រាល និងមធ្យម ហើយអាចជាសះស្បើយឡើងវិញដោយមិនចាំបាច់ត្រូវការទទួលការព្យាបាលពិសេសពីមន្ទីរពេទ្យឡើយ។ រោគសញ្ញាទូទៅនៃជំងឺកូវីដ១៩ គឺគ្រុនក្តៅ ក្អកស្ងួត និងអស់កម្លាំង។ អ្នកជំងឺខ្លះក៏អាចមានអាការៈឈឺចុកចាប់រាងកាយ តឹងច្រមុះ ឈឺបំពង់ក ឬរាកផងដែរ។ រោគសញ្ញាទាំងនេះភាគច្រើនមានលក្ខណ:ស្រាល ហើយលេចចេញបន្តិចម្តងៗ។ មនុស្សខ្លះទៀតដែលឆ្លងមេរោគនេះ លេចចេញតែរោគសញ្ញាស្រាលប៉ុណ្ណោះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បុគ្គលគ្រប់រូបសុទ្ធតែអាចធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់ដោយសារការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ ជាពិសេសទៅទៀតនោះ សូម្បីតែអ្នកដែលមានរោគសញ្ញាស្រាលក៏អាចចម្លងមេរោគនេះទៅអ្នកដទៃបានយ៉ាងរហ័សផងដែរ។ ដូច្នេះ មនុស្សគ្រប់វ័យទាំងអស់ដែលមានអាការ:គ្រុនក្តៅ ក្អក និងពិបាកដកដង្ហើម គួរតែស្វែងរកការធ្វើតេស្ដ និងការព្យាបាលជាបន្ទាន់។
ដូចគ្នាទៅនឹងជំងឺផ្លូវដង្ហើមផ្សេងៗដូចជាជំងឺផ្ដាសាយធំ ឬផ្ដាសាយទូទៅ ការចាត់វិធានការទៅលើសុខុមាលភាពសាធារណៈពិតជាមានសារសំខាន់ណាស់ក្នុងការបន្ថយការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ ហើយវិធានការទាំងនេះរួមមាន៖
រហូតមកដល់ពេលនេះ យើងពុំទាន់មានវ៉ាក់សាំងការពារ ហើយក៏ពុំមានថ្នាំព្យាបាលមេរោគនេះឱ្យជាសះស្បើយនៅឡើយនោះទេ។ អ្នកឆ្លងដែលមានអាការៈស្រាល គឺអាចសម្រាកព្យាបាលដោយខ្លួនឯងនៅផ្ទះបាន ហើយចំណែកឯអ្នកឆ្លងដែលមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរ ត្រូវសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យដើម្បីទទួលការថែទាំ និងការសង្គ្រោះជីវិតចាំបាច់រហូតដល់អាចជាសះស្បើយឡើងវិញ។ អ្នកជំងឺដែលមានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរភាគច្រើនអាចជាសះស្បើយ ដោយសារការយកចិត្តទុកដាក់ថែទាំចាំបាច់បែបនេះពីមន្ទីរពេទ្យ។
វ៉ាក់សាំងការពារ និងថ្នាំដែលមានសក្ដានុពលមួយចំនួនក្នុងការព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ គឺកំពុងត្រូវបានគេធ្វើការស្រាវជ្រាវនៅឡើយ។ វ៉ាក់សាំង និងថ្នាំទាំងនោះកំពុងត្រូវបានគេសាកល្បងប្រើប្រាស់នៅបណ្តាប្រទេសជាច្រើន ហើយអង្គការពិភពលោកមួយចំនួនដូចជាអង្គការសុខភាពពិភពលោក ក៏កំពុងសម្របសម្រួលកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដល់ការបង្កើតវ៉ាក់សាំង និងថ្នាំព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ នេះផងដែរ៕
កាកសំណល់ម្ហូបដែលកើតឡើងនៅរដូវភ្ជុំបិណ្ឌ គឺជាអ្វីដែលយើងមិនអាចបញ្ចៀសបាន។ ប៉ុន្តែ តើយើងអាចធ្វើដូចម្ដេច ដើម្បីធ្វើឱ្យមានលក្ខណៈប្រសើរជាងមុន?
នេះគឺជាការសរុបសេចក្ដីនៃកម្រងអត្ថបទ «កម្ពុជាក្នុងច័ត្តាឡីស័ក» អំពីផលប៉ះពាល់នៃជំងឺកូវីដ១៩ទៅលើសសរស្ដម្ភទាំងបួននៃសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា រួមមាន វិស័យកាត់ដេរ វិស័យកសិកម្ម វិស័យសំណង់ និងវិស័យទេសចរណ៍។
តាមពិតទៅ យើងអាចជៀសវាង ការប្រើប្រាស់ថង់បា្លស្ទិកដែលប្រើប្រាស់បានតែម្តង ទៅរួចបាន។ ឥលូវនេះ សម្ព័ន្ធសណ្ឋាគារមួយនៅខេត្តសៀមរាប បានផ្តល់ជូននូវកញ្ចប់ដើរលេងដោយគ្មានថង់បា្លស្ទិក។ ការអនុវត្តនេះ គឺជាជំហានដ៏ឆ្លាតវៃមួយ ហើយប្រកបដោយនិរន្តរភាពសម្រាប់អាជីវកម្មក្នុងឧស្សាហកម្មបដិសណ្ឋារកិច្ច នៅកម្ពុជា។
អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ មានអ្នកទេសចរអន្តរជាតិ ចង់ឃើញចង់ស្គាល់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលបានជំរុញឱ្យវិស័យទេសចរណ៍រីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំង។ ការណ៍នេះ បានធ្វើឱ្យមានកំណើនអាជីវកម្ម ដើម្បីបំពេញតម្រូវការលើវិស័យនេះ។ យ៉ាងណាមិញ ការដួលរលំភ្លាមៗនៅទូទាំងពិភពលោកនៃវិស័យទេសចរណ៍ បានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់គោលដៅទេសចរណ៍នានា ដែលធ្លាប់តែមានសភាពអ៊ូអរ ហើយនៅពេលបច្ចុប្បន្នបានប្រែក្លាយទៅជាតំបន់ស្ងាត់ជ្រងំ ក្នុងនោះមាន ខេត្តសៀមរាបផងដែរ។
អស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ ឧស្សាហកម្មផលិតសំលៀកបំពាក់និងស្បែកជើង បានក្លាយជាកាតាលីករមួយ ជំរុញដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចដ៏ឆាប់រហ័សរបស់ប្រទេសកម្ពុជា តាមរយៈការផ្ដល់ការងារ ដល់ប្រជាជនកម្ពុជាជាង ៩០០.០០០ នាក់ នៅតាមរោងចក្រជាង ១០០០ កន្លែង។ ប៉ុន្តែដោយសារតែការបិទសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក រោងចក្រក៏ត្រូវបានចាក់សោបិទទ្វារ ទៅតាមនោះដែរ។
វិស័យកសិកម្មដែលធ្លាប់ជាវិស័យធំជាងគេនៅកម្ពុជាមានការធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ដោយសារតែកំណើនឧស្សាហូបនីយកម្ម។ នៅពេលបច្ចុប្បន្ន ជាមួយនឹងជម្រើសនៅសេសសល់តិចតួច ខណៈពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជាបានជាប់គាំងដោយសារជំងឺកូវីដ១៩ ប្រជាជនកម្ពុជាបានត្រឡប់ទៅកាន់ស្រែចម្ការវិញ។
កាលពី២០ឆ្នាំប្លាយមុន អគារនៅភ្នំពេញមិនមានកម្ពស់ខ្ពស់ជាង៤ជាន់នោះទេ។ ប៉ុន្តែ រាជធានីនិងទីក្រុងផ្សេងៗនៅប្រទេសកម្ពុជាមានការរីកចំរើនយ៉ាងខ្លាំង នាពេលបន្ទាប់មក។ ក្នុងប៉ុន្មានខែថ្មីៗនេះមានការព្យួរលើគម្រោងតូចៗជាច្រើន តើការរីកចំរើនអាចមាននិរន្តរភាពបានយ៉ាងដូចម្តេច?
បឹងទន្លេសាបជាស្នូលជលផលក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងជាប្រភពធនធាន ចិញ្ចឹមមនុស្សរាប់លាននាក់ អស់រយៈពេលជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយ។ នាពេលបច្ចុប្បន្ន មានទំនប់វារីអគ្គិសនីជាច្រើនសាងសង់នៅលើទន្លេមេគង្គ។ ការព្រងើយកន្តើយលើបញ្ហានេះ និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ កំពុងតែគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខស្បៀងរបស់កម្ពុជា។
មីតូសគឺជាដំណើរការនៃការបែងចែកកោសិកាក្នុងសារពាង្គកាយរបស់មនុស្ស ដែលជាចំនុចចាប់ផ្តើមនៃការបង្កទៅជារូបរាង ការលូតលាស់ និងការរីកធំធាត់។ យ៉ាងណាមិញ នៅពេលដែលកោសិកាចាប់ផ្តើមលូតលាស់កាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ដែលមិនអាចគ្រប់គ្រងបាននៅក្នុងសារពាង្គកាយ វានឹងអាចប្រែក្លាយទៅជាសាច់ដុះនៅកន្លែងមិនសមប្រកប ហើយក្លាយជាជំងឺមហារីក។ ជំងឺនេះបានឆក់យកជីវិតរបស់មនុស្សប្រហែលជា១០លាននាក់ទូទាំងពិភពលោកក្នុងឆ្នាំ២០១៨។
ជួបជាមួយក្រុមបាល់ទាត់ស្រ្តីស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា (LGBT) អាយុក្រោម ២១ឆ្នាំ ដែលបង្កើតមុនគេ ក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។
ការយល់ដឹងពីទីកន្លែងងាយប្រឈមនឹងជំងឺគ្រុនឈីក អាចជួយកាត់បន្ថយហានិភ័យខ្ពស់ ក្នុងការឆ្លងជំងឺនេះបាន ជាពិសេសក្នុងឱកាសរដូវកាលឈប់សម្រាកបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌខាងមុខនេះ ដែលមានការធ្វើដំណើរទៅកាន់បណ្តាខេត្តជាច្រើន។
តើអ្វីទៅជាការអនុវត្ត ការផ្ដាច់ខ្លួនពីបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គម (Social Media Detox) ?
ហើយអ្នកគួរអនុវត្តវានៅពេលណា?
